Današnja Ukrajina podsjeća na podijeljenu Njemačku iz Hladnog rata: kao i poražena Njemačka 1945. i Ukrajina je danas nakon propasti Sovjetskog Saveza sve samo ne suverena zemlja. Uostalom, ona je već barem petsto godina puki ruski granični egzircir, onako kako je u Hrvatskoj Krajina (bez U!) to bila za Habsburge.
Bilo je to još davno na Evropskom univerzitetu, negdje oko 2005., možda i ranije. Giuliano Amato, taman nakon isteka njegovog evropskog mandata, naglasio je činjenicu da su evropske države, politički subjekti koje su stoljećima ratovali, napokon dobrovoljno odustale od afirmacije vlastitog suvereniteta. Na to sam primijetio da nakon 1945. ionako većina evropskih država više nije bila suverena, ako pod suverenitetom podrazumijevamo sposobnost da samostalno vode međudržavnu politiku…
I, zaista, koliko se država 1945. može smatrati suverenim u Evropi? Evropa je podijeljena i okupirana od strane Amerikanaca i Rusa. Churchill je na Jalti urgirao da se zapadnome angloameričkom frontu pridoda i francuski kontingent. Sva tri imala su pravo na potestas u okupiranoj Njemačkoj i Austriji (koja je opet od 1938. sastavni dio Trećeg Rajha). Isto tako s ruske strane uz Crvenu armiju u okupaciji Balkana, Austrije i Mađarske sudjeluje i bugarska armija. Tito je isto pokušao nešto ušićariti, ali po običaju bio je preskup, a Staljin nije bio budala. Ipak s Englezima mu je pošlo za rukom da utrži pravo na okupaciju dijela Austrije (Koruške i Štajerske) plus okupacionu zonu u Beču u slučaju da su se i nakon pada Berlina borbe naci-otpornika „Vukodlaka“ nastavile u alpskoj reduti. Mislim da upravo tu treba tražiti razloge ekspeditivnog izručenja NDH vojske u Koruškoj Titovim partizanima. Naime, ostaci hrvatske vojske su se povukli bez instrukcija, dok su Pavelić i ostali već hitali prema Salzburgu: Englezi su se pravom pribojavali da bi ova vojska očajnika mogla nešto poduzeti po alpskim brdima, našto bi Titovih 200.000 elitnih proleterskih fightera moglo nastaviti rat koji su dobro izvježbali po bosanskim vrletima i na brzaka okupirati pol Austrije, osnivajući pritom tu i tamo kakav AVNOJ. Titov plan je propao ali, ipak, njegova je Jugoslavija ostala bez ikakvih okupacionih trupa, što je bio unikum u tadanjoj Evropi i indirektni dokaz suvereniteta njegove brdsko-partizanske države.
Bez okupacijskih vojski bile su još neutralna Švicarska i Švedska, dok su Albaniju de facto zaposjele jugoslavenske jedinice. Isto tako Portugal i Španjolska, iako nisu učestovale u svjetskom ratu (španjolski građanski rat je donekle bio uvertira), vrlo su brzo dospjele pod američki kišobran. Španija je službeno uključena u NATO tek 1982., što je pak bio preludij za njen ulazak u EEZ 1986., ali je zato Base Aérea de Torrejón de Ardoz, već od 1956. headquarters of the Sixteenth Air Force. O Italiji i da se ne govori: komanda najveće vojne snage Mediterana, američke 6 Flote (NATO identity: Naval Striking and Support Force Southern Europe) nalazi se u Napuljskoj ratnoj luci Gaeta. Čak su i na Sjevernom Polu, Island i Grenland postali već u toku Drugog svjetskog rata važni angloamerički bastioni, u Hladnom ratu sačuvali su istu ulogu kontrole Sjevernog Atlantika, ne više od njemačkih konvencionalnih nego od sovjetskih nuklearnih podmorničkih snaga. Tako je i Danska uz Norvešku prispjela u NATO. Istovremeno su i Grčka (pod engleskom okupacijom 1944., koju su nakon 1946. progresivno zamijenili amerikanci) i Turska (koja je u ratu bila neutralna) bile članice NATO Pakta. Neutralne su ostale i do dana današnjeg samo Finska i Austrija, Staljinove tampon države, koje su u doba Brežnjevljevog detanta pretvorene u sovjetske duty – free shopove. Trst je pak umjesto sovjetskog (kako je Moskva priželjkivala nakon 1948.) postao jugoslavenski djutić, a nakon Osima i glavni stan slovenske nezavisnosti.
Nakon sovjetskog povlačenja 1990. i implozije komunizma, sve su istočno evropske zemlje bivšeg Varšavskog ugovora prispjele pod NATO, čak su i tri baltičke države Estonija, Litva i Latvija, sastavni dio Sovjetskog Saveza 2004. na brzaka primljene u NATO. U međuvremenu, čak je i Titova nedođija polako apsorbirana u NATO pakt. Prvo je ušla Slovenija (2004.), zatim Albanija i Hrvatska (2009.) s tim da Albanija, do 1948. jugoslavenski protektorat, još uvijek nije postala članicom EU.
NATO je od 1949. kičma svih zapadnoevropskih integracija, a sjedište mu je u Bruxellesu, upravo tamo gdje je 1952. osnovana tada relativno beznačajna Zajednica za Ugljen i čelik, preteča EEZ i današnje EU, navodno glavnog motora evropske integracije. Historijat integracije pokazuje da je realno pokriće projektu davalo američko vojno prisustvo tj. NATO kojime zapovijeda Supreme Allied Commander Atlantic (SACLANT). Sjedište mu je u Norfolku, Virginia pa tamo, a ne pri nekim nebuloznim euro-inicijativama, treba tražiti pravu prijestolnicu zapadne Evrope i prvi generator njene integracije – tamo ima operativno sjedište i „Maersk Line“ – atlantska „Jugolinija“.
Uostalom, uz EEZ/EU postoji i britanska interpretacija integracije – EFTA koja, za razliku od EU, uključuje Norvešku, Island i Švicarsku. U međuvremenu 1973. su taj tzv. “Outer Seven” klub napustile Danska i Engleska kada su se priključile EEZ (koju su u EFTI nazivali “inner six” klub) a Portugal 1986. Naravno, u slučaju da Cameronov anti EU referendum prođe, Velika Britanija se ekspeditivno vraća u EFTU – integraciju koju je stvorila već 1960.
Što hoću reći? Pa naprosto da su razne euro-integracije obične brljotine, pravni kontradiktorijumi i politički provizorijumi. Ukratko: Evropska Unija je unija luzera, zemalja koje su tokom „kratkog“ dvadesetog stoljeća izgubile državni suverenitet i povijesni subjektivitet…
Pitanju „Tko je suveren?“ njemački je politolog Carl Schmitt dao jednostavan odgovor – onaj tko odlučuje o izvanrednom stanju. I zaista: tko je odlučivao o izvanrednim stanjima u i oko Europe? Izvođač radova u Jugoslaviji devedesetih je NATO, isto kao i današnjih vježbi u Ukrajini. Intervencije u sovjetskom bloku (Mađarska 1956. i Češka 1968.) operativno izvodila je Crvena Armija u diplomatskom i pravnom okviru Varšavskog pakta.
Najzad, na pitanje zašto se „integracija“ provodi preko kanala EU, je lako odgovoriti – nakon “dividende mira” 1990. nije se moglo potencirati ulogu vojnog saveza kao što je NATO, zato je dobro poslužila već dobro uhodana neutralna, birokratska forma EEZ-štreberaja iz Bruxellesa, a koja je ubrzo, već 1992. u Maastrichtu kao EU poprimila državotvorne ambicije, i to nakon što je Njemačkoj vraćen suverenitet.
preneseno sa Žurnalista: William Klinger, Tko je ovdje suveren?
nagovor na filosofiju 